zondag 29 oktober 2017

Westeremden.

Verdriet zit op de vreemdste plaatsen verstopt. Om dan plots keihard op je wangen te kletsen: "ik ben er nog hoor!" Het begon met een foto van een meneer Henk Bosma op Twitter. Die foto werd geretweet door de Alde Fryske Tsjerken, en dus zagen man en ik de afbeelding.



Dat deed man denken aan een ander bordje, dat hij in het verleden bij de kerk van Westeremden zag.



En toen vonden we het de hoogste tijd om in de kerk van Westeremden te gaan kijken. Op weg!

De auto lieten we achter op de Pastorieweg en we klommen via een kerkenpaadje de wierde op. Die is hoog, erg hoog.




Kijk, de Andreaskerk, 13de eeuws.



Aan de buitenkant zijn nog twee nissen te zien, hagioscoop worden die wel genoemd, waar wellicht ooit heiligenbeelden in hebben gestaan. St.Andreas in de één en Maria in de andere, bijvoorbeeld. Het is maar een gok.



De deur stond open.


 Ik ging als eerste naar binnen. Eerst de hal, en dan het schip. Breed en kort. De kerk is niet (meer) uitbundig gedecoreerd, maar er zijn schilderingen en siermetselwerk.




Eigenlijk heb ik het niet goed gezien. Dat komt, er hing een schildje aan het koorhek. Ik heb er een foto van gemaakt.


De tekst van het vierde deel van Brahms Ein Deutsches Requiem luidt "Wie lieblich sind deine Wohnungen". Troostrijk, zo omschreef mijn zus het. "Nach Worten der heiligen Schrift" staat er dan ook nog bij. Tja, zulke woorden kom je vooral in de kerk tegen. Bij deze dus.
Bovengenoemde muziek was te horen op de uitvaart van mijn vader. En daar in de kerk, toen ik die woorden las, overviel het me. Daar kwamen de tranen. Lastig, want je ziet niet veel meer. Dan maar weer naar buiten. Ach nou ja, zo gaat dat nu eenmaal.

Gelukkig heeft man verder foto's gemaakt.






Ondertussen werd de klok in de toren op wintertijd gezet, met de hand. Weer wat meegemaakt, zo maar een uur erbij. Het begon te regenen, tijd om naar huis te gaan. We liepen naar beneden, de wierde af.



 Dat huis daar links, aan het einde van het pad, dat is ook mooi. Met gevelsteentje.






Als de kerk gesloten is kun je de sleutel lenen op, onder andere, Abt Emo Pad 2. Daar woont Henk Helmantel. Op zijn site kun je vinden of en wanneer zijn huis openstaat voor bezoekers. Een wandelingetje door Westeremden zelf is ook aan te bevelen.

Uitvoering Wie lieblich sind deine Wohnungen Voor alle duidelijkheid: dit is een andere uitvoering dan die bij ons.
http://www.helmantel.nl/ 
Westeremden ligt in de gemeente Loppersum.
Foto's zijn van Henk Bosma, A.B. van der Ploeg en van Aag zelf.

zaterdag 14 oktober 2017

Losse draadjes

Ruim zes maanden geleden overleed ons vader. Wat volgden waren drukke, intensieve en emotionele weken.
In het begin elk weekend, later elke 14 dagen kwamen we bij elkaar in het ouderlijk huis om alles uit te zoeken, te verdelen, weg te brengen naar de vuilstort, weg te geven.
Spullen, papieren en boeken in krankzinnige hoeveelheden. Met de spullen kwamen de herinneringen los. En niet altijd even leuk.


voor de kringloop

Elke minuut is er een keuzemoment: wat doen we hiermee? Wie wil wat? Keuzestress. Elke keer met de auto bomvol naar huis, waar al die spullen een plek moesten vinden. Toen het huis overliep, hebben we opslagruimte gehuurd, om in ieder geval nog een beetje door de kamers te kunnen lopen.




Na vier maanden waren we er doorheen. Het huis was leeg. Dat was maar goed ook, want we waren kapot. Mijn brein was weg, in mijn hoofd zat alleen een enorm stuk zwarte basalt. Heel gek, als ik probeerde na  te denken gebeurde er niks. Alsof je een autosleuteltje in het contact omdraait: stilte. Niet eens een kuchje of een prutteltje. "Ik geloof  dat ik een beetje overspannen ben" zei ik tegen man. "Duh", zei hij.
Kalm aan dan maar. "Vooral leuke dingen doen", zeiden ze.
En na een poosje begonnen mijn hersens weer te bewegen. De gedachten springen en wriemelen door elkaar heen. Elk idee levert door associaties meteen drie of vier nieuwe zijpaden op. Honderdduizend losse draadjes in één grote kluwen. In mijn hoofd groeit een zeeanemoon. De tentakels wuiven in de stromingen alle kanten op. Wat nu weer te doen?
Simpel. Ik pak elke keer één draadje. Zachtjes trekken tot hij losschiet. Afwikkelen, oprollen en klaar.

Bijvoorbeeld:

We zijn een week op Terschelling geweest en het was heerlijk. Ik heb uitgerekend dat we daar in 1967 voor het eerst kwamen (of 1968, maar '67 is leuker). Dat is dus 50 jaar!



Voor eeuwig mijn grote liefde: zo'n boerderij. Jaren achtereen gingen we naar De Coxhoeve. Elke keer als we op Skylge zijn ga ik er even naar kijken.


Na vele vakanties op Terschelling kozen mijn ouders voor verandering: Ameland, en tenslotte werd Schiermonnikoog "hun" eiland. Na het overlijden van mijn moeder hebben we mijn vader wel eens uitgenodigd voor een paar dagen Terschelling. En ik meen me te herinneren dat iemand anders hem ook voorstelde eens een weekje op het eiland door te brengen. Mijn vader wilde dat niet, "want hij was er altijd zo gelukkig geweest".
Daar heb ik zo vaak en zo lang over gepiekerd. Dat iemand zo kan redeneren. Ik begrijp de gedachtengang maar het lijkt me niet goed.
Maar weet je: ik hoef het niet te snappen. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Mijn mening wordt niet gevraagd. Klaar. Loslaten en verdergaan.





zondag 8 oktober 2017

Krewerd

Een aantal weken geleden gingen wij op een prachtige vrijdagmiddag naar Krewerd. De kerk daar maakt deel uit van Het Grootste Museum van Nederland.

voor meer informatie daarover: klik hier

De kerk staat op een wierde in het piepkleine dorpje.


Ik citeer even een stukje van Wikipedia over Krewerd, onder het kopje Geschiedenis staat o.a.:  Echter, net als in veel andere agrarische gemeenschappen zorgde de landbouwmechanisatie er in de jaren 1960 voor dat de landbouw steeds minder werk bood, wat vele mensen weg deed trekken naar onder andere Delfzijl, waar ze werk vonden in de fabrieken.
Daar kom ik later op terug.

De deur stond al open, we waren welkom.



Net toen man naar binnen wilde gaan (we gaan om de beurt, vanwege Finn), kwam er een meneer aanrijden op een scootmobiel. Hij vroeg of we ook naar het concert gingen. Dat was ook wat, hij had zich vergist, het concert zou pas een week later plaatsvinden. De meneer en ik hebben een poosje zitten praten. Waar wij dan wel vandaan kwamen? wilde hij weten. Ach, hij kwam ook uit Drenthe. Van de boerderij in 1955 naar hier (wijde armzwaai richting Delfzijl) gekomen om in de fabriek te werken.


We zaten lekker in de zon, achter de huizen op het land werd hard gewerkt. Het kedoenk van de balenpers dreunde regelmatig. "Ja" zei de meneer "Ik heb een mooi pensioen, maar ik heb altijd verlangen gehouden naar de boerderij. Vooral in deze tijd van het jaar..." Hij hief even zijn hand op. "Kedoeng" knalde het. "Dat vind ik zo'n machtig mooi geluid, hé?".
De hele na-oorlogse sociaal-economische ontwikkeling zat in het leven van die meneer verwerkt. Lees dat citaat hierboven nog maar eens. Maar ook het feit dat hij een mooi pensioen heeft. En een scootmobiel om toch nog overal te komen (11.000 km had hij er al mee afgelegd!). Maar wel een eeuwig verlangen naar de boerderij.
Meneer ging weer verder. En het was mijn beurt om de kerk te bekijken: eind van de 13de eeuw gebouwd. Vermeld in de kroniek van Bloemhof. Oudste orgel van Groningen (1531).





Enigste gemetseld doksaal van Nederland (voor wie het niet weet, het doksaal is de muur tussen het schip en het koor. Niet elke kerk heeft een doksaal, maar deze dus wel).


achterkant

Grafstenen met een paard en een zeemeerman.






Prachtige schilderingen op de muren en het plafond.



 Iemand uit de veertiende eeuw die je  aankijkt.




Al die mensenlevens die samenkomen in een klein kerkje in een klein dorpje ergens boven in het land.



Bij de kosterij stond een honesty. Daar hebben we jam gekocht. Het was een middag met een gouden randje.


 Krewerd ligt in de gemeente Delfzijl.
Foto's: A.B. van der Ploeg en van Aag zelf.