donderdag 29 maart 2018

Berichten uit de rouwkamer

Spullen. 


Bijvoorbeeld dit.


Rijen en rijen tijdschriftenhoezen in de kasten in zijn kamer. Alles beschreven in zijn computer, in een speciaal bestand, daarvoor ontworpen door zus en haar partner.
Na zijn overlijden werd verschrikkelijk veel weggegooid, tot ik het niet meer kon aanzien. Zoon en ik hebben toen een deel meegenomen.

Er stond zoveel bij ons thuis opgestapeld dat ik de vloeren zag zakken. Dus huurden we opslagruimte. Eigenlijk kochten we tijd.



Langzaam aan brengen we die dozen weer ons huis binnen. Toen ik er mee aan de gang ging, begreep ik opeens de functie van die mappen. Ze vormen het wikipedia voor de mens zonder internet.





Er was meer.
In een kast, boven, stonden multomappen. Ik wist van het bestaan, maar het waren er veel meer dan ik me gerealiseerd had: zo'n 45 stuks.





De mappen bevatten de souvenirs van alle uitjes, museumbezoeken, korte trips, etc. Kaarten, folders en foto's. Op chronologische volgorde.
De zussen bladerden ze in hoog tempo door en er werd geselecteerd. Wat voor hen van belang was werd er uitgehaald. Reisverslagen met vrienden/collega's werden apart gebundeld en later aan hen overhandigd. Wat overbleef ging in verhuisdozen en kon weg.

Dat dacht ik toch niet.


De afgelopen maanden heb ik ze eerst globaal doorgekeken. Aantekeningen gemaakt over de inhoud en wat het bij me opriep. Om een overzicht te krijgen, wie weet wat me dat zou brengen. Inzicht? Antwoorden?





Klaar! En ja, ik heb overzicht. Min of meer. Antwoorden leveren altijd nieuwe vragen op.
Mijn vader had twee grote interesses: "De Oorlog" en beeldende kunst.
Die oorlog kan ik verklaren: geboren in 1934 en geconfronteerd met tekorten, angst, dood en oorlogsgeweld; dat alles beklijft. Ik had al eerder, bij mijn moeder, gemerkt: als de oorlog eenmaal in het kind zit, gaat het er never nooit niet meer uit.
Maar de kunsten? Het punt is, bij al die afbeeldingen, boekjes en folders, bij al zijn aantekeningen, vind ik niets van reflectie. Niets van "wat zie ik en wat doet het met mij?" Door alleen naar die mappen te kijken kom je er niet achter waar zijn persoonlijke voorkeur naar uit ging.

Verzamel, verzamel, verzamel. Ging het dan enkel om kennis? 
Is het om te kijken hoe een ander de werkelijkheid kan verbeelden? Was hij misschien vooral geïnteresseerd in de kunstenaar?  Dat raakt dan zijn vakgebied. Als je daar op let zie je beter zijn fascinaties: voor de familie Mesdag, bijvoorbeeld, Van Gogh, Mondriaan. Zo kom je toch bij mogelijke antwoorden.

En dan het werkelijk dwangmatig bijhouden: in elke map zit een briefje als deze.
F. zijn foto's, K zijn kaarten, D zijn documenten (?) en P platen (?) want ook bv kalenderplaten werden met zorg en aandacht ingeplakt.




Alweer: waarom?!
Ik denk dat hij die briefjes pas in het laatste jaar heeft geschreven. Op zoek naar controle over een wegglippende realiteit. Zo onbarmhartig als het leven kan zijn voor een oude man.

Uit de inhoud van de mappen kan ik zien hoe zijn jaren verliepen. Het koortsachtige reizen in de eerste jaren na het overlijden van mijn moeder. "Ik moet er doorheen" zei hij zelf. Ik dacht meer aan vluchten voor de stilte in dat huis. Ach erm.
Abrupte pauze: zijn gezondheid liet museumbezoek niet (meer) toe. Later wel weer, maar je kunt zien aan wat hij meenam dat het moeite kostte. Steeds meer gekregen kaarten e.d die zussen, wij en anderen voor hem meenamen.

In de laatste maanden zei hij vaak, hoeveel plezier hij beleefde aan zijn mappen. Maar ik merkte ook dat het hem moeilijk viel. We namen haast geen boeken en foto's meer voor hem mee. Van lust werd dat enorme archief een last. Het groeide hem boven het hoofd.
Ik stelde wel eens voor om wat af te stoten. Dat kon echt niet. Het compromis was, dat er boeken en knipsels bij ons werden opgeslagen.

Het geheel vertelt dus een verhaal. Nu wordt het tijd om de mappen op zich te bekijken. En delen ervan ga ik betrekken bij mijn eigen verhaal.

Er is bijna een jaar verstreken. Het was een stil, ingekeerd jaar. Maar nu is het tijd om weer naar buiten te gaan.