Naakte kunst

Er hangen/hingen (dit afhankelijk van de waan van de dag) schilderijen in het gemeentehuis van Purmerend. Afbeeldingen van vrouwen met ontblote borsten. Er zijn mensen die zich daar aan storen, ze voelen zich er ongemakkelijk bij. Werkelijk?

 Ooit nam ik bij wijze van verjaardagsfeest voor de jongste een aantal jongentjes mee uit kamperen op een veldje van Staatsbosbeheer. We gingen op zoek naar wilde paarden in een naburig bos, gelegen achter een borg. Helaas konden we ze niet vinden, wel "wilde' schapen, waar ze ook heel tevreden mee waren. De grond rond de borg was wat formeler, er stonden twee beelden. Ik wees ze er op, ze groepten er omheen. 

 

'Naakte kunst!' riep N. opgewonden. Ik vroeg hem hoe hij dan beelden van menselijke figuren met kleren aan noemde? Aangeklede kunst? Hij raakte wat in verwarring, maar bleef erbij, dit was naakte kunst. De jongens stonden onzeker giebelend rond het beeld, 12 jaar en dan een ontblote borst in volle zicht, dat was wat. Ik liet ze een poosje kijken, daarna gingen we terug naar de tenten. De term 'naakte kunst' is hier sindsdien een gevleugelde uitdrukking, meestentijds voor obligate tuinbeelden die teruggrijpen op klassieke tijden.

Ik ga het hier niet hebben over de sexualisering van het vrouwenlichaam in de kunst en in de media, dat hebben al velen voor mij gedaan. Overigens lijkt er zich een inhaalslag voor te doen mbt het mannenlichaam.

Ik wil het hebben over de fascinatie van kunstenaars voor het menselijk lichaam. 

Ik heb een korte periode aan modeltekenen gedaan. Het is meer dan tien jaar geleden en ik mis het nog steeds.

Wij, enthousiaste amateurs en professionals, tekenden modellen van diverse leeftijden, jonge vrouwen, middelbare mannen, een vrouw van in de zestig. Tijd is relatief, maar hun lichaam getuigde juist van het absolute karakter van tijd. Ziekte, operaties, hormonale veranderingen, en voor alles de zwaartekracht vormen en tekenen die eenheid van botten, spieren en ander weefsel.  

 

 

Ikzelf houd van lijnen; de boog van de ribbenkast, de spieren in een kuit, de complexiteit van schouders en knieën. Eindeloos zijn de variaties in mens zijn. 

 

Een lichaam is zo sterk, daarbinnen klopt het hart maar door en door en door. Een lichaam is zo kwetsbaar. Plotseling zijn er rode strepen, die van een operatie getuigen. Na een lange tijd van afwezigheid was het lichaam van een model structureel veranderd: ziekte. 

We leven allemaal in een voortdurende memento mori.

Mijn favoriet was een man van in de vijftig, type duurloper. Alleen maar spier en geraamte. Dankbaar tekenen was dat, heerlijk.

 

 

 

 Gedurende al die tijd heb ik nooit enige behoefte gehad die mensen aan te raken. Niet voor een knuffel, laat staan dat ik enige sexuele associaties had. Ik heb ook nooit een medeleerling betrapt op ongepast gedrag. Wel waren veel mensen in mijn dagelijkse omgeving wat ongemakkelijk met die hobby van mij. 'Helemaal bloot?' vroeg een vriendin geschokt. 'Waarom moet dat?' Nou, om het bovenstaande. Om stil te staan bij wat het betekent mens te zijn. Dat mensen zich daar ongemakkelijk bij voelen zegt alleen iets over henzelf. 

 

 

Over de verpreutsing in de maatschappij wordt genoeg geschreven. Wat tegenwicht is op zijn plaats, dunkt me. Verwacht op Twitter en Mastodon dus maar meer afbeeldingen van naakt.

 

 Foto en illustraties van Aag zelf.

 

Rotstreek

 Op vakantie, voor een week. Het weer is zonder meer slecht, het waait hard, noem het maar storm, en het regent op diverse manieren, maar nooit zachtjes. 

's Avonds lees ik in De Mitsukoshi's Troostbaby Company, dat op zijn tijd grappig heet te zijn, maar er is ook verdriet, en nog veel meer, ik vind het bekommerend goed.

De man scrolt wat door zijn telefoon. Hij leest iets, begint te praten, aarzelend, geeft me zijn telefoon, ik kijk.

Iemand meldt het overlijden van zijn vrouw, een week geleden, zijn schroom om dit op Linkedin te delen, zijn verdriet. 

De wereld staat stil.

Ik wist dat ze ziek was, met het laatste vliegtuig voor de eerste lockdown vloog ze terug naar Nederland, voor diagnoses en behandelingen. Veel zei ze er niet over, maar ja, ons contact verliep via Whatsapp, die hoeven niet alles te weten. 

In mei was ze jarig, we appten in ons groepje felicitaties, ze deed een wandeling door één van de mooiste steden in Nederland, haar berichtjes lazen vrolijk.

Er was een nieuw kleinkind, ze appte een foto van zichzelf met de pasgeborene en ik schrok, ik vond dat ze er slecht uitzag, maar er gingen geen alarmbellen af.

Of toch wel? Duwde ik het weg? Had ik onvoldoende aandacht (ja dus).

Wel dacht ik daarna regelmatig dat ik het contact weer wilde aanhalen, maar eerst gingen wij op vakantie en daarna was er iets anders, en daarna werd de Man behoorlijk ziek en daarna.....

Dom, dom, dom.

Ze was mijn allerbeste vriendin op de middelbare school. Haar ouderlijk huis was een toevluchtsoord, één van de plaatsen die ik later, bij de psychiater, mijn vluchtheuvels noemde. Samen naar de trein, samen naar school, samen op vakantie.

Ze liep een jaar op me voor, ze ging studeren aan de andere kant van het land, terwijl ik aan het eindexamenjaar begon en hoe langer hoe verder in een zwart gat zakte. Ze trok welgemoed de wereld in, ikzelf was de weg volledig kwijt. En dat was dat.

Ik wilde haar altijd nog vertellen hoe belangrijk zij en haar familie voor me geweest waren, deed dat niet, geen aandacht voor jezelf vragen, niet zo hysterisch doen, de meeste mensen horen liever niets over zulke narigheid, enz. enz.

Toch bleef de connectie bestaan. Een enkele keer troffen we elkaar, vier vrouwen, in steeds nieuwe  rollen: echtgenotes, moeders, mantelzorgers voor ouders, (half-)wezen. En altijd praatten we verder alsof er geen jaren pauze tussen onze gesprekken lagen. Er was een basis. Ooit puberale peergroup, nog steeds herkenning, verwantschap.

Ik appte de andere twee meteen. We waren zo geschokt, bijna sprakeloos. Onze reacties waren eender. Weet je nog, toen... enzovoort. De behoefte om foto's van vroeger erbij te halen. Het begin van het gemis.

 Ik vraag me af of het ook is, omdat zij de eerste is, van ons vieren. Maar nee, het is omdat dit gewoon niet mocht gebeuren. Mensen genoeg waar ik zonder kan. Maar dit wilden we niet. Dit mocht echt niet. 

 1978, bij Old Sarum, met een bejaard Agfa Clack toestel

 

Hoewel niet de eerste keer, weet ik weer niet hoe dit moet. Hoe rouw werkt, hoe om te gaan met gemis. Ervaring in iets waar je geen ervaring in wilt hebben, daar verzet je je tegen, dat zal het wel zijn. 

Er valt gewoon niets zinnigs te zeggen.