Uitgelezen (6): De Weldoener

De Weldoener (F.Thomése)
Zeer korte samenvatting: componist/dirigent van middelbare leeftijd slijt zijn tijd in provinciestad tot hij, geobsedeerd door een ex van zijn zoon, breekt met alles en wanhopig een uitweg zoekt.

Het is zo'n 2 weken geleden dat ik De weldoener van Thomése heb uitgelezen. Het boek was een veelgenoemde kandidaat vaar de Ako-literatuurprijs.
Sindsdien heb ik diverse lovende recensies keer op keer gelezen; ik probeer te begrijpen wat ik nu mis. Ik vond er namelijk, plat gezegd, geen bal aan. Ik citeer een recensent: "Je voelt medelijden met hem (de hoofdpersoon) en hoopt dat het goed met hem afloopt". Ik voelde helemaal geen medelijden, alleen irritatie en vermoeidheid en het was/is me worst hoe het met hem afloopt. Nog een citaat: "Je moet wel blijven lezen". Nou, niet echt, nee. Ik moest mezelf dwingen om het boek uit te lezen. Wat is er aan de hand?
Ik begrijp dat het knap is geschreven, laat dat duidelijk zijn. De hoofdpersoon is een mij onsympathiek figuur. Een oninteressante man in grijs- en bruintinten die door het leven schuift, zonder al te veel initiatief, die zich alles maar wat laat aanleunen. Ontevreden over zijn huwelijk, nauwelijks functionerend als vader. Dat op zich is geen reden om het boek af te keuren. De dood van Ivan Iljitsj (Tolstoj) bijvoorbeeld, beschrijft het leven van een eveneens weinig opmerkelijke, evenmin bijzonder aardige man, maar vervulde me met erbarmen, en deed me nadenken over leven en dood van een mens, ouderschap, etc. Een kort levensverhaal met een rijkdom aan gedachten. Afgelopen week heb ik ook Bleak House van Dickens uitgelezen. Zo vervuld van de inhoud was ik, dat ik een paar dagen geen ander boek kon inzien. Zet nu die twee werelden eens tegenover elkaar: de enorme rijkdom aan karakters en gebeurtenissen van Dickens, en de paar figuren van Thomése. Een heel universum tegenover één organisme. En ja, Thomése heeft dat knap gedaan, hoor, het wisselende tempo, de functie van de muziek in het verhaal, etc.(zie recensies). Maar toch. De vraag rijst: voor wie schrijft de schrijver? Voor de beroepslezer of het publiek?
Volgens mij ontstaat er een nieuwe scheiding in literair nederland. Enerzijds de literair-technisch knappe boeken, bejubeld door critici; boeken door en voor in wezen een kleine groep mensen.
Anderzijds de verhalende schrijvers, die écht gelezen worden, door mensen die, moe van een dag/week hard werken, een fijn boek willen. Een boek dat best inspanning mag vragen, en doorzettingsvermogen, maar dat je, net zoals in andere kunstdisciplines, je bij de strot grijpt en meevoert. En dat je met een diepe zucht , rode wangen en een gevoel van spijt sluit, als het uitgelezen is.