Uitgelezen: Bring up the Bodies (27)

Hilary Mantel: Bring up the bodies.

Wolf Hall las ik in drie dagen. Bring up the Bodies in drie maanden.

In het eerste deel werd je voortgejaagd: wie is die Cromwell? Waar zal dit eindigen? De energie die loskwam tijdens deze regeringsjaren: een koning die niet meer buigt voor de paus, een scheiding, de executie van machtige, toonnaangevende kerkelijke leiders, maar ook de intriges aan het hof; dat alles leest als een wervelwind, die je grijpt en niet meer loslaat.
Hoe anders is het vervolg. Om te beginnen: je weet natuurlijk hoe het afloopt. Maar het hele proces daar naar toe, naar het moment waarop Anne Boleyn haar laatste minuten beleeft, dat lijkt haast terloops te beginnen. Stap voor stap ontwikkelt zich eerst een idee en daarna de uitvoering, onverbiddelijk, meedogenloos. Alsof we over een zakelijke transactie lezen in plaats van de vernietiging van een mens van vlees en bloed.
De Nederlandse vertaling van het boek is Het boek Henry. Die titel is de benaming van Cromwell voor een verzameling regels en richtlijnen, zeg maar een handleiding voor de omgang met Henry VIII. Hij leest de vorst inmiddels als een boek. En hij ziet: de koning is ongelukkig. Hem ontbreekt het belangrijkste: een wettige zoon, een opvolger. Het huwelijk met Anne Boleyn pakt niet uit zoals hij hoopte. En dat terwijl het hem zoveel heeft gekost: de scheuring met de moederkerk, het onbegrip en de woede van de Europese hoven, en ook het volk is bepaald niet gecharmeerd van The Concubine.
Dan valt het oog van Henry op de kleine, fletse, zwijgzame Jane Seymour. En Cromwell ziet toe, luistert. Hij heeft genoeg aan minder dan een half woord. Het schaakspel begint. Instructies voor de Seymours. Op zoek naar de mogelijkheden om Anne Boleyn aan de kant te zetten. Een scheiding? Daar lijkt Anne niet mee akkoord te zullen gaan. Bovendien heeft Comwell zelf nog een rekening te vereffenen.
Geduldig manipulerend, met inzet van al zijn getrouwen, wordt bewijs verzameld voor het uiteindelijke proces.
En daar staat het dan, op pagina 364. Daar hebben we al die tijd naar toe gelezen. Daar heeft Mantel naar toe geschreven, heeft Cromwell naar toe gewerkt.
Bring up the Bodies. Deliver, that is, the accused man.
5 mannen en een Koningin zullen eindigen op het schavot, wegens hoofdverraad. Juridische argumenten van staatkundige aard garanderen deze uitkomst. De Koning wil een nieuwe vrouw, Cromwell zorgt dat het gebeurt.
De in ongenade geraakte families raken hun lucratieve baantjes en invloedrijke posities kwijt, aan de Seymours, en aan Cromwells getrouwen. Een nieuwe periode begint.

Alle details, alle dialogen, ze vormen het weefsel waarin de roman gekleed gaat. Toegevoegd, zonder enige noodzaak voor de voortgang van het verhaal, word je verder in de tijd gezogen. Ik geef twee voorbeelden.

Er is verwarring over de nieuwe religie. Ook diegenen die zich oprecht en met inzet bekeren vinden het maar een moeilijke materie. Dat blijkt bijvoorbeeld als een huisgenoot aan Cromwell vraagt of het nu wel of niet zin heeft voor zijn pas overleden schoonmoeder te bidden. Hij hield van haar, wil haar graag het vagevuur besparen, maar sommigen zeggen dat gebeden een ziel niet kunnen bevrijden. Wat is het juiste, wat te doen?

Nadat de vier beschuldige mannen zijn onthoofd, worden hun lichamen van het schavot verwijderd. Het is gewoonte dat de kleding van de ter dood gebrachten voor de gevangenisbewaarders is. Kant, bont, laken, het is allemaal geld waard en in die zin dus een fooi die aardig kan oplopen. Daarna worden de lichamen aan de families teruggegeven. Maar zonder hoofd, en alleen gekleed in een hemd, zijn de lichamen niet meer herkenbaar: wie moet naar welke familie? In één zin, verstopt aan het eind; en diezelfde avond zag ik de gevonden lichamen in Aleppo in het nieuws: geëxecuteerd, zonder identiteitsbewijzen....

Het is in zekere zin een hard boek. Er is voldoening, maar weinig vreugde. Cromwell wordt ook ouder en is zich daar terdege van bewust. Hij weet nog niet wat hem allemaal te wachten staat. Wij wel en de grote vraag is nu hoe hij zich staande weet te houden en hoelang.
Mantel zei in diverse intervieuws dat deze boeken geschreven móesten worden. Laat ik er aan toevoegen, dat ze vooral ook gelezen moeten worden.