Drents Museum: De Sovjet-Mythe

Aan de Kolk in Assen staat nog steeds een groot beeld van Lenin, om de aandacht te vestigen op de tentoonstelling in het Drents Museum: De Sovjet Mythe. Een groot aantal schilderijen en enkele beelden moeten een beeld geven van het enthousiasme waarmee ook kunstenaars de nieuwe Leer omarmden, en trachtten te verbeelden met hun werk.

Er waren protesten tegen het plaatsen van dit beeld. De ambassadeurs van Litouwen, Estland en Letland maakten bezwaar.
In eerste instantie dacht ik: "Hou nou eens op", en "Je moet het in de tijd geplaatst zien".
Maar, zo dacht ik later, het valt niet te ontkennen dat onder het communistische regime miljoenen mensen zijn gestorven. Wat, als het een beeld van Hitler was geweest? Laten we wel zijn, dat is praktisch ondenkbaar, dat dat zou gebeuren. En wat, als het een beeld van Stalin was geweest? Is dat ter sprake geweest in de eerste voorbereidingen voor deze tentoonstelling? Stalin zou een stap te ver geweest zijn, vermoed ik.
Onze beoordeling van het Kwaad van Nazi-Duitsland en het Kwaad van de Goelach-archipel verschilt dus nogal.
 Een opvallend punt is ook dat er, voor zover ik weet, niet zulke grote beelden van Hitler zijn gemaakt. Als je er over nadenkt, was de Nazi-propaganda vooral één van het bedrukte papier en de media radio en film, terwijl de Russische propaganda vooral met beeltenissen werkte. Hoe zat het eigenlijk met het niveau van geletterdheid in het Russische Rijk? Werd er niet pas onder de communisten een aanvang genomen met de alfabetisering van het volk? Waarbij naast de vele talen, die in het rijk werden gesproken, russisch verplicht werd gesteld?

We hadden nog geen stap in het museum gezet, en het duizelde me al van de vele vragen. Maar de tentoonstelling gaat over andere dingen:  klik hier

Inmiddels ben ik twee keer naar de expositie geweest. Hij duurt nog tot en met 9 juni, dus wie wil, kan er nog net heen.
Er hangen prachtige werken, aan de hand van thema's gerangschikt. Als je werken van eenzelfde kunstenaar wilt zien, moet je flink heen en weer lopen. De teksten gaan vooral in op de politieke betekenis van de afbeeldingen. De gezonde, sterke arbeiders (man én vrouw), het belang van industrie en landbouw, etc.
Maar er viel me ook wat anders op.  Laten we beginnen met Lenin. In tegenstelling tot de schilderijen van Stalin, is Lenin op alle doeken in beweging. Kijk maar:

wandelend in het avondlicht

ook dit beeld is onderweg naar iets of iemand

hier rent hij bijna

Vooral dit laatste doek heeft een geweldige dynamiek. Overigens loopt Trotski gezellig achter hem aan (2de man achter Lenin).

Dan Stalin. Die wordt totaal anders afgebeeld. Laten we maar beginnen met het grootste doek van de expositie ( ik schat zo'n 5 á 6 meter breed en 3 meter hoog? ). Ergens links staat Stalin op een podium, achter een katheder. Tientallen mensen zitten voor en achter hem, het is een soort Waar is Wally? Vanuit een hoek rechtsboven stroomt een (bijna goddelijk) licht, dat én op een enorme buste van Lenin én op Stalin valt. De communistische leer als religie en Stalin als de profeet. Al met al is het een statisch geheel.



 In deze beeldengroep staat Stalin stokstijf stil. Het zijn de mensen om hem heen, die bewegen.

Ha, hier verzet de Grote Man een voetje. Maar wat verder opvalt is, dat hij er steeds hetzelfde uitziet. Een man van staal, geen rimpel te bekennen, zijn haren eeuwig zwart. Geen sprake van veroudering. Dat zou een teken van zwakte kunnen zijn, en onrust kunnen veroorzaken.

Volgens mij wordt hier op niet al te subtiele wijze een politiek beeld geschets. De dynamiek van het onstaan van de ideale Sovjet Staat tijdens Lenin, de verstarring in dogma's tijdens Stalin.
Let wel, dat is mijn interpretatie, gebaseerd op wat ik daar zag. Een ander ziet het vast, nou ja, anders.
Al met al is het dus een interessante tentoonstelling, met prachtige schilderijen, en veel afbeeldingen die vragen oproepen.



Tot slot even een afbeelding van een schilderij waar ik ook van heb genoten. Beetje Fiep Westendorp op zijn impressionistisch, wat mij betreft geen politiek te bekennen.

In een vlaag van verkeerde zuinigheid hebben we de catalogus niet gekocht, met als gevolg geen namen van schilders. Misschien herstellen we die fout nog, dan volgen de namen alsnog.



Foto's: A.B. van der Ploeg en van Aag zelf.