 |
Ik ben gefascineerd door portretten. Portretten gaan altijd over meerdere mensen. Je begint bij de afgebeelde persoon (de zitter). Dan de schilder, die de regie voert over het portret. Vervolgens de opdrachtgever. Dat kan de zitter zelf zijn, maar ook een derde: man, vrouw, bestuur van een instelling, ouders. En tot slot ben je zelf betrokken: de kijker.
De mode en de mores van de tijd is een factor van belang. Symbolisch, smetteloos of warts and all? Een bijna fotografische weergave of meer een impressie van een karakter?
Als de zitter volwassen is, heeft hij/zij bepaalde ideeën over hoe hij afgebeeld wil worden. Liever de voordeligste kant van het gezicht naar de kijker gericht, wat te dragen, welke houding. Wie betaalt, bepaalt. Maar een schilder hoeft daar geen boodschap aan te hebben.
Met een kind is het anders. Dat houdt zich niet bezig met hoe het overkomt op de ander. Het zal wriemelen en wiebelen en nieuwsgierig zijn naar wat die onbekende daar doet, achter die rare constructie van houten poten en een bord met papier, of linnen doek. Verlegen, belangstellend of volkomen ongeïnteresseerd kijkt het ons aan, soms door eeuwen tijd, recht in de ogen: wie ben jij? wat doe je? En ik kijk terug. Wat is er van je gekomen, kind? Waren ze een beetje aardig voor je? Mocht je die tol, die bal houden? Was je blij toen je die stijve kleren weer uit mocht en je dagelijkse jurk weer aan kon trekken?
Neem nu dit meisje. Aangekleed als een kleine volwassene getuigt haar kleding van rijkdom. Maar ik denk dat het ook zegt: dit kind hoort bij ons. Zoals ze gekleed is, de sieraden die ze draagt (de armband was van grootmoeder, de speld van de andere oma, het kant van de familie-doorpjurk), geeft wellicht allemaal aan: wij, ons gezin, onze familie. ("Ach, sprekend haar moeder!" Ik hoor het ze zeggen). Dit zijn ook stamkleuren.
Ik vind dat ze er een beetje moe uitziet. Afwachtend, dappere glimlach, mooier dan de Mona Lisa. Ik wou dat ik wist wat je dacht, meissie. Ik wou dat ik je naam wist, dan zou ik hem hardop zeggen.
ansichtkaart uit het Rijksmuseum, Amsterdam
Johannes Cornelisz. Verspronck 1597-1662
Portret van meisje in blauw
