woensdag 3 oktober 2012

Uitgelezen: Thuiskomen. (22)

Anne Tyler: Thuiskomen

Anne Tyler is in de VS een bijzonder succesvolle schrijfster, maar hier hoor ik zelden iets over haar. Nick Hornby (schrijver van About a Boy, High Fidelity en Juliet, naked) is een zelfverklaard bewonderaar en zegt dat An Accidental Tourist hem de inspriatie gaf schrijver te worden. Laten we daar alvast dankbaar voor zijn.
An Accidental Tourist was voor mij ook de eerste kennismaking met Tyler, dat wil zeggen: ik zag eerst de film, en zocht daarna het boek. Dat was in 1988, en sindsdien heb ik heel wat titels van haar gelezen.
Bijna al haar boeken spelen zich af in Baltimore, in gegoede families, zeg maar hogere middenklasse. In zekere zin kun je haar met Jane Austen vergelijken. Maar waar het thema van Austen is: "Hoe vind ik een man om in mijn levensonderhoud te kunnen voorzien?" is het thema bij Tyler niet zozeer economisch als wel sociaal-psychogisch. Ik zou het omschrijven als "a sense of not-belonging". Het gevoel dat je er niet helemaal bijhoort, om wat voor reden dan ook. Omdat je het zwarte schaap van de familie bent, te slim bent of te anders... Omdat je de stiefmoeder van een reeks kinderen wordt... Allerlei persoonlijkheden komen langs, uniek en toch zo herkenbaar.
In Thuiskomen is het anders zijn zonder meer zichtbaar. Twee stellen halen hun Koreaanse adoptie-dochter van het vliegveld, maken zo kennis en raken bevriend. Het ene stel is zo Amerikaans als wat (ja, wat eigenlijk?) en het andere stel is Iraans. Een groot gedeelte wordt verteld vanuit het gezichtspunt van de Iraanse oma Maryam, moeder van de adoptievader. Vragen als Wat maakt je tot Amerikaan? Ben ik nog thuis in mijn eigen land? houden haar en haar familieleden erg bezig. Maar ook de Amerikaanse adoptiemoeder Bitsy worstelt met de identiteit van haar kind. Ze wil respect tonen voor de culturele afkomst van Sooki; dat begint met het behouden van de Koreaanse roepnaam, het prevereren van sojamelk boven koeiemelk ("dat is cultureel beter") en het van top tot teen hullen in Koreaanse klederdracht op de viering van het eerste jaar in Amerika. Het Iraanse stel echter noemt hun dochter Susan, ze zijn eigenlijk Amerikaanser in hun opvoeding dan Bitsy en Brad.
De vaak gestelde vraag "hoor ik er wel bij?" kan ook anders worden gesteld. "Wil ik er bij horen?" en, minstens zo belangrijk, klopt de notie van "ik ben anders" wel?
De grootste schoonheid van het boek ligt in Tylers observaties. Ze beschrijft mensen en dingen op zo'n manier dat je denkt: ja, zó is het. Dat beschrijft het nou precies.
Eén voorbeeld. Maryam komt terug van een logeerpartij en treft haar kleindochter Susan, die in die week veranderd blijkt:  "Haar neusje was nu bestrooid met verscheidene sproetjes zo fijn als gemalen kaneel...."
Je ziet het kinderneusje voor je, het is precies de juiste beschrijving van de kleur, en als je dan weet hoe belangrijk en alom aanwezig kaneel is in de keuken van het Midden-Oosten is de vondst nog mooier.
Anne Tylers stijl van schrijven is rustig, bijna terloops. Zoals in elk leven is er ziekte, dood, narigheid, maar het verhaal kabbelt verder, meandert, en komt tot een natuurlijk eindpunt.

Jammer genoeg had ik deze keer wat moeite om er in te komen, ik vind het ook niet haar sterkste boek. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat misschien de vertaling in de weg zat. Wat al te springerig en mutsig? Ik zal het in de orginele versie moeten lezen. Uit ervaring weet ik wel dat bij herlezing de boeken beter worden, prettig vertrouwd en toch steeds verrassend.

Orginele titel: Digging for America
interview met Anne Tyler

Mijn favoriete titels: Op zoek naar Caleb (Searching for Caleb)
De toevallige toerist (An Accidental Tourist)
Tijd van leven (Ladders of Years)


Geen opmerkingen:

Een reactie posten