donderdag 14 maart 2013

Uitgelezen: Oude wegen (28)

Robert MacFarlane: De oude wegen. Een voetreis



Gisteren nam de oudste zoon het boek op, bekeek het van alle kanten en vroeg: "Is het wat?"

Tsja. Ikzelf houd van wandelen en van boeken over wandelen; van enige bevooroordeling is hier wel sprake. Ik kan het boek zeker aanraden, maar tegelijkertijd heb ik het vermoeden dat veel mensen er niets aan zullen vinden.

De schrijver zelf zegt: het is een boek over de mens en zijn omgeving. Over het lopen als een verkenning van het innerlijk en over de subtiele manier waarop we zijn gevormd door de landschappen. waar we ons doorheen begeven.
Het is meteen duidelijk dat hij een wisselwerking ervaart: van mens richting landschap en van landschap naar mens. Wie dit al te zweverig vindt, kan beter afhaken.
Een reviewer sprak sikkeneurig dat wandelboeken altijd over de "ik" van de schrijver gaan. Hij vond dat arbitrair, saai en egocentrisch. MacFarlane echter schrijft veel over andere wandelaars, al zijn die op hun beurt nogal monomaan bezig.
Het eerste hoofdstuk is een voorbeschouwing en inleiding tegelijk. De daarop volgende verslagen van zijn tochten zijn divers en fascinerend.
In de meeste besprekingen van dit boek gaat het steeds over twee soorten wandelaars: diegenen die het om kilometers en kaarten gaat, en diegenen, die wandelen om het leven nog enigzins aan te kunnen. Maar er is een derde soort, diegenen die wandelend denken. Je hoeft niet depressief te zijn om in het wandelen voldoening te vinden, om de geestesgesteldheid te bereiken die ook wel flow wordt genoemd. Een voortdurende nieuwsgierigheid naar wat er verderop is helpt ook. Open ogen voor landschap, weer, het ritme van de natuur. Al je zintuigen worden aangesproken als je wandelt. Verdieping vind je door kennis te vergaren over diegenen die voor jou langs het gekozen pad trokken en onder welke omstandigheden.

 Zoals McFarlane zegt: paden zijn menselijk. Ze vormen de sporen van onze relaties. En ook: oude landschappen worden gelezen in het toen, maar gevoeld in het nu.

Oude wegen is het eerste boek sinds tijden waarbij ik een potlood in de hand zou willen hebben. De mooie zinnen, die erom vragen geciteerd te worden, de interessante feiten, die ik zou willen nakijken in atlas, encyclopedie of ander naslagwerk, de vele boeken, waarnaar verwezen wordt... alles vraagt om verdere bestudering. "Wandelen is denken" is zo'n opmerking. Lezen is een soort van wandelen, voeg ik daar aan toe.

Het meest interessante vond ik dit.
Als wij reizen, doen we dat lopend of met trein, fiets of auto over land. De routes in ons hoofd gaan van landmerk naar landmerk of via wegen met nummers en een letter: de A2, de N36 of langs het Diep richting kerk.
De gedachte bestaat dat de vroege mens (stenen tijdperk) over water reisde. Langs kuststrook naar eiland, via stroming naar opdoemende kliffen. Als hij een kaart zou hebben getekend, dan stond daarin centraal het water, en aan de randen het land.  
Dat idee, die gedachte, geeft antwoord op de vraag die bij me opkwam tijdens de vele ritten langs hunebedden (zie eerdere bloggen): hoe vonden vroegere mensen elkaar om bijvoorbeeld handel te drijven? Niet over land, maar over het water. Zoals ook de stammen diep in de jungle van bijvoorbeeld Zuid-Amerika reizen via de rivieren, zo zouden de hunebedbouwers dat ook gedaan hebben.

Enfin, zo lopen de sporen van MacFarlane wijd uiteen: zeereizen, wandelpaden in Engeland, Ierland, Palestina, Spanje. Hij volgt de paden met de mensen die ze onderhouden, vanuit hun eigen motivatie en met hun eigen rituelen. Dat maakt het wandelen tot een individuele én universele daad.

Tot slot: laat je niet weerhouden door de zweverige intermezzo's; lees en ga een stukje lopen.

Oude Wegen is het derde deel van een drieluik, die los van elkaar te lezen zijn.


Robert McFarlane: The old ways. A Journey on Foot.
The Wild Places
Mountains of the Mind: a History of a Fascination

Geen opmerkingen:

Een reactie posten