dinsdag 3 december 2013

Uitgelezen: Eilandpost



 Mary Anne Shaffer: The Guernsey Literary and Potato Peel Society
Nederlandse titel: Eilandpost

Dat we dit boek hebben aangeschaft is het resultaat van een reeks toevalligheden over een periode van zo'n 35 jaar.

In 1976 verbleef de Amerikaanse Mary Ann Shaffer in London. Was het een vakantie, een zakenreis? Ik weet het niet. Hoe dan ook, in een opwelling besloot ze Guernsey te bezoeken.
Daar aangekomen werd het eiland al snel omringd door zo een ondoordringbare mist, dat geen enkel vliegtuig of schip van het eiland kon vertrekken. 
Mary Ann las, terwijl zij in de vertrekhal van het vliegveld zat, zo ongeveer alle boeken in de shop, inclusief het boek  "Jersey under the Jack-boot".

tweedehands verkrijgbaar: klik hier

Daarmee begon haar fascinatie voor de Kanaaleilanden, met name de periode van de Duitse bezetting.
Dit alles, en hoe het verder ging is te lezen op deze site: klik hier

Terwijl ik de boekrecensies in de krant nauwkeurig volg, komt man er zelden aan toe. Toch beleefde  hij een moment van herkenning, terwijl we in de dorpsbibliotheek rondliepen. "Eilandpost", daar had hij over gelezen of gehoord. En hij nam het boek mee.

Ik heb het in één ruk uitgelezen. En vlak daarna nog maar eens. Man las het ook. Daarna moest het boek terug, en hebben we vervolgens ergens een exemplaar op de kop getikt. Zo. Hebbe-is-hebbe-en krijge-is-de-kunst.

Waarom is dit een fijn boek? Om te beginnen: het is bepaald geen literair meesterwerk. De karakters zijn tamelijk plat en het eind is misschien een beetje to much voor de niet zo romantische zielen onder ons. En de verhaallijn over de teruggevonden brieven van een beroemd iemand is er wat met de haren bijgesleept. En toch...

Waar gaat het over?
Aan de hand van brieven lezen we hoe een jonge schrijfster (Juliet) vlak na de oorlog contact krijgt met een aantal inwoners van Guernsey. Zijzelf heeft de oorlog in London doorgebracht, Guernsey heeft geleden onder de Duitse bezetting. Juliet besluit naar het eiland af te reizen.
Het is een zeer divers gezelschap, waar ze kennis mee maakt: de leden van de Guernsey Literary and Potato Peel Society. Een leesclub, in een opwelling en uit nood geboren.
Vanaf het eiland doet ze verslag aan haar uitgever en haar vriendin. Ook leden van de leesclub dragen hun epistolaire steentje bij.
Ze verhalen van hun persoonlijke oorlogservaringen: de honger, de vernederingen, Todt-arbeiders, Neuengamme, Ravensbrück....
Er is het kleine leed van luizen en schurft, en er is het grote onuitsprekelijke leed.
Maar, er is solidariteit en verzet, een vasthouden aan medemenselijkheid en fatsoen. Er zijn ook Duitsers die stiekem voedsel en medicijnen aan de bevolking geven.
En er is humor. Zo is er het lid Clovis Fossey die op de leesclub gedichten onder ogen krijgt. Dankzij die gedichten weet hij het hart te veroveren van de weduwe Hubert. Maar over Yeats zegt hij: "meneer Yeats kan naar de hel lopen". Ook is er een lid dat alleen maar Seneca leest. Voordien las hij niets. En dan die afschuwelijke juffrouw Adelaide Adisson, zo herkenbaar.
Het is aanstekelijk, al die boeken en citaten. Het is stilmakend, de kinderen die weggestuurd werden naar het "veilige" Engeland, en waar vervolgens jaren niets meer van gehoord werd. Verraad, dood, er lijkt soms geen einde aan te komen.
Ik denk dat de kracht van het boek gelegen is in de levenslust die er uit spreekt. Dat mensen dóórgaan, soms tegen beter weten in. Dat ze ook in tijden van ellende in staat zijn lief te hebben. Jaja, er zijn ook boeken die van het tegendeel getuigen. Die gaan over de diepste ring van de hel. Maar dan denk ik aan die hoogbejaarde mevrouw in Spoorloos, die in Auschwitz de liefde van haar leven leerde kennen, en vertelde hoe ze naar de bloeiende bloemen keek en de lentewind voelde en smoorverliefd was. Je ervaringen bepalen je perceptie. Hoop is iets dat je soms moet zoeken. Hoe dan ook, dit is een optimistisch boek.

Nog één opmerking. Op de een of andere manier vond ik de toon van het boek erg lijken op Vadertje Langbeen. Zo'n meisjesklassieker uit de Amerikaanse literatuur. Ik wed dat dat één van Mary Ann's favoriete jeugdboeken was. Ook maar weer eens lezen.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten