dinsdag 21 januari 2014

Uitgelezen: De wet van Spengler

Jaap Scholten: De wet van Spengler.

Dit is een boek over het belang van familie. Semi-biografisch heet het en dat betekent dat Scholten dicht bij zichzelf blijft. Dat leverde een prachtig boek op.
Het verhaal wordt verteld door Frederik, de tweede in een rij broertjes. Frederik woont in Hongarije, is getrouwd en heeft twee kinderen. Zijn oudste broer Julius komt op bezoek om de volgende dag mee gaan met een jachtpartij bij de buurman. Daar komt niet veel van terecht: Julius voelt zich ziek en gaat zienderogen achteruit. Met enige spoed reist hij weer terug om in Nederland vrijwel meteen opgenomen te worden. Zijn ziekte blijkt ernstig.
De beschrijving van die periode (en het vervolg op de diagnose) wordt afgewisseld met herinneringen aan hun jeugd: 5 broertjes die opgroeien met een zwaar depressieve vader en een moeder die zich een slag in de rondte werkt om het gezin draaiende te houden. De buitenwereld is vijandig; de broers zijn voornamelijk op elkaar aangewezen. Gelukkig zijn er de grootouders, waar ze zo nu en dan een adempauze beleven. Na het overlijden van hun vader worden de jongens naar hun grootouders in Twente gestuurd. Deze mensen wonen op hun landgoed, zoals generaties voor hen dat ook hebben gedaan; met vooroorlogse gewoontes en doordesemd met de lucht van dikke sigaren, port en whisky. Het leven daar is een vluchtheuvel, met alle ruimte voor spannende (jongens-)dingen: rondrijden in de auto's, vuurtjes stoken, jagen, voor de kippen zorgen en een groot huis om in te keten.
Als de broers volwassen zijn zwerven ze uit over de hele wereld. Julius echter keert terug om zich met zijn gezin te vestigen op het landgoed van de inmiddels overleden grootouders; hij wijdt zich aan het herstel van het huis en de gronden. Frederik doet in Hongarije hetzelfde met zíjn grondbezit. 
De ziekte van Julius doet de broers terugkeren naar Twente. Hun onderlinge band is sterk, ze gaan nog steeds voor elkaar door het vuur, maar ze worstelen met het uiten van hun gevoelens. Alleen de jongste (Boris) wijkt daarin af.

Zo blijkt dan ook hoe de positie in de rij (Oudste, Tussenkind, Nakomertje) van invloed is op je rol in het gezin. Ook als volwassene ontkom je daar niet aan. De affectieve relatie tussen de broers is het éne belangrijke thema van dit boek. Het andere is het (romantische) beeld van het bewonen en beheren van een landgoed, met alle praktische zaken die daar bij komen kijken. Dit is het soort leven dat Frederik kent, het zit in zijn genen, hij zou ook niet anders willen.

Nee, het loopt niet goed af met Julius. Maar de familie laat zich niet klein krijgen. Zoals hun grootouders destijds hun huis openden, zo staan de overgebleven broers klaar om hun deel in de opvoeding van Julius' kinderen op zich te nemen, ieder naar zijn eigen vermogen.

Drie recensies: die in de Volksrant lovend, die in de NRC negatief en nogal zuur. Wat mij betreft heeft Max Pam de meest correcte geschreven. Lees en denk, over het boek en over familie. 

Volkskrant
NRC
Max Pam


Nawoord:
Ik heb het boek nu voor de tweede maal uit de bibliotheek gehaald. Stel je voor, straks wordt hij uit de collectie gehaald om ruimte te maken voor nieuwere titels. Er zit maar één ding op, ik ga hem vandaag bestellen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten